Hành tinh

Bí mật hành tinh

Hành tinh (chữ Hán: 行星) là thiên thể quay xung quanh một hằng tinh hay một tàn tích sao, có đủ khối lượng để có hình cầu hoặc gần cầu do chính lực hấp dẫn của nó gây nên, có khối lượng dưới khối lượng giới hạn để có thể diễn ra phản ứng hợp hạch của deuteri và đã hút sạch miền lân cận chung quanh như các vi thể hành tinh. Trong ngôn ngữ thông thường có thể để chỉ chính Trái Đất.

Trích dẫn

Tiếng Việt

• ~, Phạm Viết Trinh, Lược sử thiên văn học trong Thiên văn Vật lí

  Kepler phát minh ra ba định luật chuyển động của các hành tinh vào nửa đầu thế kỉ XVII nhưng phải đợi đến gần nửa thế kỉ sau Newton mới tìm ra được nguyên nhân của lực hướng tâm giữ các hành tinh chuyển động xung quanh Mặt Trời.

  Tiếng Anh tương đương đi kèm: Kepler discovered the 3 laws of planetary motion in the first half of the 17^th century but only nearly a half century later did Newton find the origin of the centripetal force that keeps planets orbiting the Sun.

Văn chương

• 1938, Hàn Mặc Tử, Hồn là ai

  Hai chúng tôi lặng yên trong thổn thức
  Rồi bay lên cho tới một hành tinh
  Cùng ngả nghiên lăn lộn giữa muôn hình

Tiếng Anh

• 16/7/1999, Neil Armstrong

  In my own view, the important achievement of Apollo was a demonstration that humanity is not forever chained to this planet, and our visions go rather further than that, and our opportunities are unlimited.

  Theo quan điểm của tôi, thành tựu quan trọng của Apollo là minh chứng cho thấy nhân loại không bị trói buộc vào hành tinh này mãi mãi, mà tầm nhìn chúng ta xa hơn thế còn cơ hội chúng ta là vô hạn.

Văn thơ

• 1608, William Shakespeare, King Lear, (Vua Lia) Hồi 1 cảnh 2

  This is the excellent foppery of the world, that when we are sicke in fortune, often the surfets of our own behauiour, we make guilty of our disasters, the Sun, the Moone, and Starres, as if we were villaines on necessitie, Fooles by heauenly compulsion, Knaues, Theeues, and Treachers by Sphericall predominance. Drunkards, Lyars, and Adulterers by an inforc'd obedience of Planatary influence; and all that we are euill in, by a diuine thrusting on. An admirable euasion of Whore‐master‐man, to lay his Goatish disposition on the charge of a Starre, My father compounded with my mother vnder the Dragons taile, and my Natiuity was vnder Vrsa Maior, so that it followes, I am rough and Leacherous. I should haue bin that I am, had the maidenlest Starre in the Firmament twinkled on my bastardizing.

  Thiên hạ rõ đến là nực cười! Hễ cứ gặp phận hẩm hiu có khi do dại dột của chính mình - là y như người ta đổ riệt cho mặt trời, mặt trăng với các ngôi sao gây nên tai họa! Làm như mình khốn nạn là vì số mệnh; ngu ngốc là tại thiên cơ; lường đảo, trộm cắp, gian phi là do quyền năng tự các áng thiên cầu; rượu chè, dối trá, đĩ bợm là bất đắc dĩ phải vâng theo sức chuyển vận của tinh tú! Làm như bao nhiêu cái ta làm bậy cũng chỉ là do sự dun dủi của lòng trời! Thực là tiện lợi biết bao! Một tay dâm dãng vào cỡ thánh sư cứ việc đổ hết thói tật của mình cho một ngôi sao, thế là yên chuyện. Bố tôi ngủ với mẹ tôi nhằm cung sao Long vĩ chiếu, và mẹ tôi đẻ tôi dưới cung sao Thần nông; thành thử tôi cứ phải là thô bạo và dâm đãng. Mẹ kiếp! Tôi vẫn cứ là tôi như thường, dù cho ngôi sao trinh bạch nhất của vòm trời có chiếu xuống cái bản mệnh con hoang của tôi.

Tiếng Pháp

• 1865, Jules Verne, De la Terre à la Lune, chương 19

  On va aller à la Lune, on ira aux planètes, on ira aux étoiles, comme on va aujourd’hui de Liverpool à New-York, facilement, rapidement, sûrement, et l’océan atmosphérique sera bientôt traversé comme les océans de la Lune !

  ...sẽ có ngày chúng ta du hành tới Mặt trăng, tới các hành tinh, tới các ngôi sao bằng phương tiện thuận lợi, tốc độ nhanh chóng và sự an toàn chắc chắn như hiện giờ chúng ta đi biển từ Liverpool tới New York!

• 2019, Michel Mayor, (Giải Nobel 2019)

  Si on parle des planètes extrasolaires, que les choses soient claires: on ne migrera pas là-bas.

  Nếu chúng ta bàn luận về các ngoại hành tinh, cần phải làm rõ rằng: Chúng ta sẽ không di cư đến đó đâu.

Xem thêm

• Sao Thủy
• Sao Mộc
• Sao Hỏa

Liên kết ngoài

• Bài viết bách khoa Hành tinh tại Wikipedia