Plutarchus
Plutarchus (Tiếng Hy Lạp cổ đại: Πλούταρχος, Ploutarchos), còn được viết theo tên tiếng Anh, tiếng Đức là Plutarch, và tiếng Pháp là Plutarque,tên đầy đủ là Lucius Mestrius Plutarchus (Μέστριος Πλούταρχος) lấy khi nhận được quyền công dân La Mã,[1] (46 - 120) là một nhà tiểu luận và nhà tiểu sử học La Mã cổ đại, ông là người gốc Hy Lạp.[2][3] Là một học giả lớn trong lịch sử, ông đã để lại một gia tài văn học đồ sộ cho nhân loại. Ông rất thông thái, am hiểu sâu sắc về tôn giáo, thuật hùng biện và cả triết học. Không những thế, có người còn xem ông là một nhà sử học quân sự,[4] ông đã giúp cho nhân loại có được am hiểu về nền quân sử Hy Lạp - La Mã xưa kia thông qua bộ "Tiểu sử sóng đôi" trứ danh.[5] Ông viết nên nhiều tác phẩm, và trong số đó, ông có công kích bộ sử "Historiai" của Herodotos, và viết nên tiểu sử của không ít danh nhân Hy - La cổ đại, so sánh những vị anh hùng này nhằm dạy cho người đọc đạo đức và chủ nghĩa anh hùng.[6] Đơn cử như ông so sánh vua Pyrros xứ Ipiros với quan Tổng tài Caius Marius của La Mã.[7] Những tiểu sử hào hùng này được ông tập hợp lại trong bộ "Tiểu sử sóng đôi", và đưa tên tuổi của ông trở nên lừng danh.[8][9], vai trò làm nhà đạo đức học của ông còn lớn hơn cả nhà sử học, do trong cuốn tiểu sử Alexandros Đại Đế, ông viết rằng ông quan tâm đến nhân cách hơn là lịch sử.[6]
Trích dẫn[sửa]
| “ | Tôi không có dự định viết lịch sử mà chỉ kể lại những cuộc đời. Đôi khi những sự kiện nhỏ chứ không phải những kỳ công lại thể hiện được những tính cách con người rõ ràng nhất. Đó là vì sao các họa sĩ vẽ chân dung thường miêu tả kỹ khuôn mặt hơn thân thể, còn tôi lại chú ý nhiều hơn đến tâm hồn con người. Bằng cách này, chứ không phải dựa hoàn toàn vào những sự kiện lịch sử mà họ tham gia, tôi cố gắng phác họa chân dung họ. Tôi muốn nhường công việc kể lại lịch sử chi tiết hơn cho những người khác. | ” |
—Plutarchus | ||
| “ | Như các nhà địa lý thêm chú giải bên lề bản đồ đánh dấu những vùng nguy hiểm, tôi cũng cảnh báo rằng những ghi chép về những con người ở quá khứ xa xôi chỉ gồm những câu chuyện tưởng tượng và huyền thoại. Có lẽ quá trình gạn lọc của tư duy có thể chuyển những huyền thoại đó thành lịch sử chân thực. Nhưng dù cho chúng không được gần với sự thật cho lắm, tôi vẫn hy vọng độc giả sẽ khoan thứ mà tạm hài lòng với những câu chuyện về thời cổ đại này. | ” |
—Plutarchus | ||
Chú thích[sửa]
- ^ Plutarch lấy tên là Mestrius hay Lucius Mestrius, theo tên của quan Tổng tài La Mã Lucius Mestrius Florius, vì quan có công bảo hộ quyền công dân của ông.
- ^ Peter H. Gibbon, Peter J. (FRW) Gomes, A Call to Heroism: Renewing America's Vision of Greatness, trang 6
- ^ Ciarán Mc Mahon, The Prehistory of the Concept of Attention, trang 50
- ^ Malcolm Potts, Thomas Hayden, Sex and War: How Biology Explains Warfare and Terrorism and Offers a Path to a Safer World, trang 75
- ^ Todd C. Penner, Caroline Vander Stichele, Contextualizing Acts: Lukan narrative and Greco-Roman discourse, trang 144
- ^ 6,0 6,1 E. Sreedharan, A textbook of historiography, 500 B.C. to A.D. 2000, trang 33
- ^ Plutarch, Judith Mossman, Lives of the noble Grecians and Romans, trang 234
- ^ Plutarch, Cao Việt Dũng. Nguyễn Cảnh Bình. Nguyễn Hoa Cương. Tạ Quang Đông. Những anh hùng Hy Lạp cổ đại, Bìa trước
- ^ Blanche M. G. Linden, Library of American Landscape History, Richard Cheek, Carol Betsch, Silent city on a hill: picturesque landscapes of memory and Boston's Mount Auburn Cemetery Song, trang 304