Tacitus
Publius Cornelius Tacitus (56 – 117) sống thời Sơ kỳ đế chế của đế quốc La Mã cổ đại, thời kỳ chế độ Cộng hòa bị thủ tiêu, các hoàng đế cầm quyền hết sức tàn bạo. Ông là người mang tư tưởng cộng hòa, đã kịch liệt chỉ trích chế độ quân chủ và các hoàng đế chuyên chế đương thời. Trong hai tác phẩm sử học, cuốn Niên giám kể về lịch sử thời gian từ khi Augustus chết (năm 14) cho đến khi Nero chết (năm 68) và cuốn Sử ký kể tiếp từ sau cái chết của Nero (năm 68) đến khi Domitianus chết (năm 96), ông tỏ thái độ căm giện bọn quyền quý và đau xót trước những nạn nhân của chế độ chuyên quyền.
Năm 89-93, Tacitus được cử làm tổng trấn tỉnh Belgica ở biên giới phía Bắc đế quốc La Mã, thường tiếp xúc với các bộ lạc German. Ông viết tác phẩm Xứ Germania miêu tả về đời sống vất vả, chật vật của các bộ lạc German, đồng thời ông cũng so sánh với đời sống xa họa, đồi trụy của xã hội văn minh người La Mã . Qua đó, ông muốn nhắc nhở đồng bào của ông rằng tổ tiên của họ anh dũng bao nhiêu thì họ trở thành nhu nhược và bất lực bấy nhiêu. Ngoài ra, ông còn viết Cuộc đời của Agricolae (De vita et moribus Iulii Agricolae), giới thiệu tiểu sử bố vợ ông, một viên tướng La Mã đã hoàn thành cuộc chinh phục Britannia và cuốn Cuộc đối thoại của các nhà hùng biện. Văn phong của Tacitus rõ ràng, chính xác, đơn giản, nhưng nghiêm trang, hùng vĩ, đầy hình tượng và màu sắc. Ông được coi là người thầy của văn xuôi Latinh.
Danh ngôn
[sửa]- Pessimus inimicorum genus, laudantes.
- Kẻ thù tồi tệ nhất là kẻ thù biết ca ngợi.
- Experientia docet.
- Trải nghiệm dạy ta.
- In pessima republica plurimae leges.
- Nền cộng hòa càng mục ruỗng, nó càng có nhiều luật lệ.
- Corpora lente augescent cito extinguuntur.
- Cơ thể già đi chậm rãi và chết nhanh chóng.
