Thành ngữ Việt Nam

Thành ngữ là những cụm từ mang ngữ nghĩa cố định (phần lớn không tạo thành câu hoàn chỉnh về mặt ngữ pháp; không thể thay thế và sửa đổi về mặt ngôn từ) và độc lập riêng rẽ với từ ngữ hay hình ảnh mà thành ngữ sử dụng, thành ngữ thường được sử dụng trong việc tạo thành những câu nói hoàn chỉnh.

Thành ngữ là tập hợp từ cố định đã quen dùng mà nghĩa của nó thường không thể giải thích được một cách đơn giản bằng nghĩa của các từ tạo nên nó.

A

• Anh hùng nhất khãng
• Anh hùng rơm
• Anh hùng tạo thời thế
• Ao có bờ, sông có núi
• Ao liền ruộng cả
• Ao sâu nước rộng
• Ao tù nước đọng
• Ào ào như thác đổ
• Áo ấm cơm no
• Áo đơn đợi hè
• Áo đơn lồng áo kép
• Áo gấm đi đêm

Ă

• Ăn báo cô
• Ăn Kinh mặc Bắc (Bắc= miền bắc, Kinh= cố đô Huế)
• Ăn bằng nói trắc
• Ăn bơ làm biếng
• Ăn bờ ngủ bụi
• Ăn bớt đọi, nói bớt lời
• Ăn bữa hôm lo bữa mai
• Ăn bớt ăn xén
• Ăn cháo đá bát
• Ăn chẳng nên đọi, nói chẳng nên lời
• Ăn đơm nói đặt
• Ăn cơm Tàu, ở Nhà Tây, lấy vợ Nhật
• Ăn cơm trước kẻng
• Ăn thùng uống vại
• Ăn ốc nói mò
• Ăn như rồng cuốn, nói như rồng leo, làm như mèo mửa
• Ăn cây nào, rào cây nấy
• Ăn cây táo, rào cây sung
• Ăn chắc mặc bền
• Ăn cá nhả xương, ăn đường nuốt chậm
• Ăn cay nuốt đắng
• Ăn cắp uống rượu
• Ăn cắp quen tay, ngủ ngày quen mắt
• Ăn cần ở kiệm
• Ăn quả nhớ nhả hạt ra
• Ăn quả này, trả quả sung
• Ăn cháo lá đa
• Ăn chay nằm mộng
• Ăn chay niệm Phật
• Ăn chực nằm chờ
• Ăn chưa no, lo chưa tới
• Ăn chung ở lộn
• Ăn chung máng, ở chung chuồng
• Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau
• Ăn cơm chúa, múa tối ngày
• Ăn cơm có canh, tu hành có bạn
• Ăn cơm lừa thóc, ăn cóc bỏ gan
• Ăn cơm mới nói chuyện cũ
• Ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng
• Ăn đến nơi, làm đến chốn
• Ăn cơm thiên hạ
• Ăn vóc học hay
• Ăn đất nằm sương
• Ăn đói mặc rách
• Ăn đói mặc rét
• Ăn đong ở đợ
• Ăn đời ở kiếp
• Ăn gan uống máu
• Ăn giả làm thật
• Ăn gian nói dối
• Ăn giập miếng trầu
• Ăn gió nằm mưa
• Ăn gửi nằm chờ
• Ăn hiền ở lành
• Ăn hương ăn hoa
• Ăn hơn nói kém
• Ăn khỏe như thần trùng
• Ăn không ăn hỏng
• Ăn không ngồi rồi
• Ăn không ngon, ngủ không yên
• Ăn không nói có
• Ăn như lợn
• Ăn lắm thì hết miếng ngon, nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ
• Ăn lông ở lỗ
• Ăn mày cầm tinh bị gậy
• Ăn mày đòi ăn xôi gấc
• Ăn mày quen ngõ
• Ăn mắm mút dòi
• Ăn mặn đái khai
• Ăn trông nồi, ngồi trông hướng
• Ân đền oán trả
• Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

B

• Bầu ơi thương lấy bí cùng
• Bằng bạn bằng bè
• Bí quá hóa liều
• Bán anh em xa mua láng giềng gần
• Bạc đầu còn dại
• Ba lần dọn nhà bằng một lần cháy nhà
• Bạc đeo đầy mình không bằng thông minh sáng suốt
• Bách niên giai lão
• Bám dai như đỉa
• Ba chìm bảy nổi
• Bắt cá hai tay
• Ba chân bốn cẳng
• Bình cũ rượu mới
• Ba que xỏ lá
• Bình an vô sự
• Buôn thùng bán chậu
• Buôn thúng bán mẹt
• Bán mặt cho đất bán lưng cho trời
• Bảy nổi ba chìm
• Bông hoa nhài cắm bãi phân trâu

C

• Cha nào con nấy
• Chân lấm tay bùn
• Chân cứng đá mềm
• Châu chấu đá xe
• Cò bay thẳng cánh
• Có mới nới cũ
• Có đi không có về
• Có tật giật mình
• Con nhà lính, tính nhà quan
• Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh
• Còn nước còn tát
• Con ông cháu cha
• Con dại cái mang
• Con sâu làm rầu nồi canh
• Cùng hội cùng thuyền
• Chó treo mèo đậy
• Cháy nhà mới ra mặt chuột
• Cá chậu chim lồng
• Cành vàng lá ngọc
• Cáo mượn oai hùm
• Có gian mới chơi được đạo
• Chạy đôn chạy đáo
• Chạy ngược chạy xuôi
• Cõng rắn cắn gà nhà
• Chim kêu vượn hú
• Coi trời bằng vung
• Chín bỏ làm mười
• Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng
• Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo
• Chớ thấy sang mà bắt quàng làm họ
• Chuột sa chĩnh gạo
• Chuột sa hũ nếp
• Chở củi về rừng
• Chó cắn ma
• Chó ăn đá, gà ăn sỏi
• Chó sủa là chó không cắn
• Con giun xéo lắm cũng quằn
• Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ
• Cần cù bù thông minh
• Chưa đỗ ông nghè, đã đe hàng tổng
• Cây ngay không sợ chết đứng
• Chết cha còn chú, sẩy mẹ bú dì
• Chọc gậy bánh xe
• Chó chê mèo lắm lông
• Chó cùng dứt giậu
• Cố đấm ăn xôi
• Chia ngọt sẻ bùi
• Chết vinh còn hơn sống nhục
• Chết đứng còn hơn sống quỳ
• Chậm như rùa
• Chậm như sên
• Chim sa cá lặn
• Chuyện bé xé ra to
• Chuyện to hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không có gì
• Có lê quên lựu, Có trăng quên đèn
• Chung lưng đấu cật
• Cầu được ước thấy
• Cua gặp ếch chào
• Có bé xé ra nhiều
• Có tiếng mà không có miếng
• Cày sâu cuốc bẫm
• Cẩn tắc vô áy náy
• Cẩn tắc vô ưu
• Cải chửa ra cây
• Cờ bí dí tốt
• Củi mục khó cháy
• Cùm chân xích cánh
• Chưa cứng lông mao đã rào vẫy đít
• Cay như ớt, chát như sung
• Chửi cha không bằng pha tiếng
• Cả vú lấp miệng em
• Cái khó ló cái khôn
• Cạn tàu ráo máng
• Cầm cân nảy mực
• Chân đăm đá chân chiêu
• Chén tạc chén thù
• Chén chú chén anh
• Chưa biết mèo nào cắn mỉu nào
• Con rồng cháu tiên
• Chết vinh còn hơn sống nhục
• Của ít lòng nhiều
• Chó mà chê phân, mèo mà chê đất
• Cứng như đá
• Chim có tổ người có tông

D

• Da mồi tóc sương
• Dĩ hòa vi quí
• Dở dở ương ương
• Dở khóc dở cười
• Dao siêng mài thì sắc
• Dạy đĩ vén váy
• Dạ người dạ lòng
• Dai như đỉa

Đ

• Đầu đường xó chợ
• Đầu trộm đuôi cướp
• Đất rộng trời cao
• Đi đêm lắm có ngày gặp ma
• Đi đến nơi, về đến chốn
• Đi guốc trong bụng
• Điều nặng tiếng nhẹ
• Điếc không sợ sấm
• Điếc không sợ súng
• Đội nón ra về
• Đổ dầu vào lửa
• Được voi đòi tiên
• Đêm dài lắm mộng
• Đặng trăng quên trang
• Đầu xuôi đuôi lọt
• Đầu tắt mặt tối
• Đầu voi đuôi chuột
• Đã ngọng còn hay lu, đã ngu còn hay chơi chữ
• Đàn gẩy tai trâu
• Đầu bạc răng long
• Đi đêm có ngày gặp ma
• Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy
• Đi một ngày đàng, học một sàng khôn
• Đỉa đòi đeo chân hạc
• Đen như chấy
• Đen như cột nhà cháy
• Đen như than
• Đen như Bao Công
• Đồng không mông quạnh
• Đa nghi như Tào Tháo
• Đánh trống bỏ dùi
• Đồng không mông quạnh
• Đục nước béo cò
• Được ăn, được nói, được gói mang về.
• Đẽo cày giữa đường
• Đất có lành có lở
• Đất lành chim đậu
• Đem con bỏ chợ

Ê

• Ếch ngồi đáy giếng
• Ếch chết tại miệng
• Ếch xưng ếch xỉa
• Ếch sặc bọt
• Ếch vồ hoa mướp

G

• Gì đó
• Gà đẻ trứng vàng
• Gậy ông đập lưng ông
• Giao trứng cho ác
• Gian như Tào Tháo
• Giấu đầu hở đuôi
• Gần đất xa trời
• Gắp lửa bỏ tay người
• Giả nhân giả nghĩa
• Giang sơn gấm vóc.
• Giậu đổ bìm leo
• Giận cá chém thớt
• Giơ tay mặt đặt tay trái
• Gặp nhau trước lạ sau quen
• Giữ cho trong ấm ngoài êm thuận hòa
• Giàu nứt đố đổ vách
• Gương vỡ lại lành
• Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh
• Gió chiều nào che chiều ấy
• Góp gió thành bão

H

• Hẹp nhà rộng bụng
• Há miệng chờ sung
• Họa vô đơn chí
• Hổ phụ sinh hổ tử
• Hổ phụ vô khuyển tử
• Học một biết mười
• Hoa hòe hoa sói
• Hóa mù ra mưa
• Hữu danh vô thực
• Há miệng mắc quai
• Hồng nhan bạc phận
• Hổ đầu xà vĩ
• Hàng tôm hàng cá
• Hồn xiêu phách lạc
• Học chẳng may thi hay thì đỗ
• Học ăn, học nói, học gói, học mở
• Học chọc bát cơm,học đơm bát cháo
• Học hay cày biết
• Học tài thi phận
• Học như gà đá vách
• Học trước quên sau
• Hẹp nhà rộng bụng
• Hót như họa mi

I

• Ích nước lợi nhà
• Ích quốc lợi dân
• Ích kỷ hại thân
• Im hơi lặng tiếng
• Im như thóc
• Im lặng là vàng
• Ít xích ra nhiều

K

• Kẻ cắp gặp bà già
• Kẻ tám lạng, người nửa cân.
• Kẻ ở người đi
• Kén cá chọn canh
• Kết tóc se duyên
• Kết tóc se tơ
• Khỉ ho cò gáy
• Khỏe như trâu
• Khỏe như voi
• Khô chân gân mặt
• Khôn lanh như ma
• Khôn ba năm dại một giờ
• Khôn nhà dại chợ
• Không có lửa làm sao có khói
• Không khảo mà khai
• Không khảo mà xưng
• Không bột đố gột nên hồ
• Không mợ thì chợ vẫn đông
• Không thầy đố mày làm nên
• Khua môi múa mép
• Kín cổng cao tường
• Kín như bưng
• Kín như hũ nút
• Kiến bò miệng bát
• Kiến bò chảo nóng
• Kiến tha lâu cũng đầy tổ

L

• Lá rụng về cội
• Lành làm gáo, vỡ làm muôi
• Lanh chanh như hành không muối
• Lạnh như hồn ma
• Lên bờ xuống ruộng
• Lên thác xuống ghềnh
• Lên voi xuống chó
• Lúng búng như ngậm hột thị
• Lửa để gần rơm lâu ngày cũng bén
• Lời nói thật chật lỗ tai
• Lời nói chẳng mất tiền mua , lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau
• Lá lành đùm lá rách
• Lòng lang dạ sói

M

• Mắng như tát nước vào mặt lồn
• Mặt vuông chữ điền
• Mặt chuột kẹp
• Mặt hoa da phấn
• Mặt thắm da hường
• Miệng nam mô bụng bồ dao găm
• Múa rìu qua mắt thợ
• Một nắng hai sương
• Mèo khen mèo dài đuôi
• Mất bò mới lo làm chuồng
• Mỡ để miệng mèo
• Mưa to gió lớn
• Mạt cưa mướp đắng
• Máu ghen Hoạn Thư
• Mẹ tròn con vuông
• Mình đồng da sắt
• Miệng hùm gan sứa
• Mềm nắn rắn buông
• Môn đăng hộ đối
• Môi hở răng lạnh
• Máu chảy ruột mềm
• Mất ăn một miếng lộn gan lên đầu
• Mất cả chì lẫn chài
• Mũ ni che tai
• Mượn gió bẻ măng
• Mai danh ẩn tích
• Mắt nhắm mắt mở
• Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ
• Một phút suy tư bằng một năm không tắm
• Mưa to gió lớn
• Mưa dầm thấm lâu
• Mưa thối đất thối cát
• Mẹ hát con khen hay
• Mưa thuận gió hòa
• Mèo mù vớ cá rán
• Mưa to gió l
• Mặt thấy tay nghe

N

• Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã
• Nước sông công lính
• Năm thì mười họa
• Nói một đằng làm một nẻo
• Ngả theo chiều gió
• Nhàn cư vi bất thiện
• Non sông gấm vóc
• Nước đục thả câu
• Nhanh như tốc độ bàn thờ
• Nhân vô thập toàn
• Nhất cử lưỡng tiện
• Nước chảy đá mòn
• Nước mắt chảy xuôi
• Nước mắt cá sấu
• Nước mất nhà tan
• Nước đổ đầu vịt
• Nước đổ lá khoai
• Nước đổ lá môn
• Nước xa không cứu được lửa gần
• Nửa úp nửa mở
• Nuôi ong tay áo
• Nuôi cáo trong nhà
• No cơm ấm áo
• No cơm ấm cật dậm dật mọi nơi
• Ngày lành tháng tốt
• Nem công chả phượng
• Ném đá giấu tay
• Ngày rộng tháng dài
• Nhà cao cửa rộng
• Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm
• Nhà tranh vách đất
• Nước lọ cơm niêu
• Nói láo như Cuội
• Nói trước quên sau
• Nói lời phải giữ lấy lời
• Nhanh như chớp
• Nhanh như cắt
• Nhanh như sóc
• Nhát như cày sấy
• Nhát như cáy
• Nhát như thỏ đế
• Nhũn như con chi chi
• Ngày lắm mối tối nằm không
• Ngậm bồ hòn làm ngọt
• Nghèo rớt mồng tơi
• Nghiêng nước nghiêng thành
• Ngồi lê đôi mách
• Nát như tương bần
• Nói có sách, mách có chứng
• Nói nhăng nói cuội
• Nói toạc móng heo
• Nói thật chật lỗ tai
• Nói băm nói bổ
• Nói như đấm vào tai
• Nói như dùi đục chấm mắm cáy
• Nhân chi sơ tính bản thiện
• Nhân chi sơ tính bản ác
• Nhân định thắng thiên duyên
• Người có dở có hay
• Nói thánh nói tướng
• Người tính không bằng trời tính
• Nồi nào úp vung nấy
• Nồi tròn úp vung tròn, nồi méo úp vung méo
• Nước sông không phạm nước giếng
• Ngồi mát ăn bát vàng
• Nước chảy bèo trôi
• Người siêng năng thì mau tiến bộ, cả nhà siêng năng thì chắc ấm no, cả làng siêng năng thì làng phồn thịnh, cả nước siêng năng thì nước mạnh
• Nhà rách vách nát
• Nhớ như in
• Nhất tự vi sư bán tự vi sư
• Nói dơi nói chuột

Ơ

• Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài
• Ở hiền gặp lành
• Ở ác gặp dữ
• Ơn trả nghĩa đền
• Ơn sâu nghĩa nặng
• Ơn cha nghĩa mẹ

P

• phi thương bất phú
• Phép vua thua lệ làng
• Phòng bệnh hơn chữa bệnh
• Phun châu nhả ngọc
• Phong gấm lụa là
• Phi nội tắc ngoại
• Phú quý sinh lễ nghĩa

R

• Ruột để ngoài da
• Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng
• Rán sành ra mỡ
• Rồng mây gặp hội
• Rừng vàng biển bạc
• Ra ngô ra khoai
• Rối như canh hẹ
• Rối như tơ vò
• Rối như mớ bòng bong
• Rồng đến nhà tôm
• Rắn đổ nọc cho lươn
• Rước voi về giày mả tổ
• Ruột nóng như cào
• Rồng bay phượng múa
• Rắn nhả nọc độc

S

• Sắc như dao cạo
• Sinh cơ lập nghiệp
• Sông có khúc người có lúc
• Sơn hào hải vị
• Sang sông thì phải lụy đò
• Sống khôn thác thiêng
• Sinh nghề tử nghiệp
• Sinh ký tử quy
• Sinh sôi nảy nở
• Say hoa đắm nguyệt
• Say như điếu đổ
• Sơn cùng thủy tận
• Sông cạn đá mòn
• Sức dài vai rộng
• Sóng to gió lớn
• Sự thật mất lòng
• Sức khỏe là vàng

T

• Tan đàn xẻ nghé
• Tan nhà nát cửa
• Trống đánh xuôi kèn thổi ngược
• Trẻ người non dạ
• Tiền mất tật mang
• Thắt lưng buộc bụng
• Tay làm hàm nhai tay quai miệng trễ
• Thua keo này, bày keo khác
• Trưởng giả học làm sang
• Thầy bói xem voi
• Tứ cố vô thân
• Tứ đại đồng đường
• Tứ hải giai huynh đệ
• Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa
• Tiên học lễ, hậu học văn
• Tay bắt mặt mừng
• Tay trắng tay đen
• Thua me gỡ bài cào
• Tham phú phụ bần
• Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi
• Tắt lửa tối đèn
• Trăm công nghìn việc
• Trời yên biển lặng
• Trơn như trạch
• Trơn như lươn
• Trơn lông đỏ da
• Trông gà hóa cuốc
• Trông mặt mà bắt hình dong (dung), con lợn có béo thì cỗ lòng mới ngon
• Tre già măng mọc
• Trẻ cậy cha, già cậy con
• Thừa gió bẻ măng
• Thiên la địa võng
• Thấy người sang bắt quàng làm họ
• Thẳng như ruột ngựa
• Thần hồn át thần tính
• Thạch Sùng còn thiếu mẻ kho
• Thả hổ về rừng
• Thả con săn sắt, bắt con cá rô.
• Tha phương cầu thực
• Tham bát bỏ mâm
• Thả mồi bắt bóng
• Tức nước vỡ bờ
• Tự lực cánh sinh
• Tự thân vận động
• Tô son điểm phấn
• Tả phù hữu bật
• Tả xung hữu đột
• Tai bay vạ gió
• Thương con quý cháu
• Tận nhân lực tri thiên mệnh
• Thừa giấy làm chi chẳng vẽ voi
• Tích tiểu thành đại
• Trong ấm ngoài êm
• Thêm thù bớt bạn
• Thậm thà thậm thụt
• Thiên thời địa lợi nhân hòa
• Thùng rỗng kêu to
• Thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng
• Tiếng cười bằng mười thang thuốc bổ
• Tiếng lành đồn gần, tiếng dữ đồn xa
• Thâm căn cố đế
• Thâm nho nhọ đít
• Thật thà như đếm
• Trong ấm ngoài êm

U

• Uống nước nhớ nguồn
• Uổng công phí sức
• Úp úp mở mở

Ư

• Ước gì được nấy, ước sao được vậy

V

• Vạn sự khởi đầu nan
• Vô thưởng vô phạt
• Vắng chủ nhà, gà vọc niêu tôm
• Vắt cổ chày ra nước
• Việc nhà thì nhác, việc chú bác siêng năng
• Vì thần phải nể cây đa
• Vuốt mặt nể mũi
• Vắt vỏ bỏ chanh
• Vào sinh ra tử
• Vụng chèo khéo chống
• Vỏ quýt dày có móng tay nhọn
• Vạn sự như ý
• Vườn không nhà trống
• Vinh quy bái tổ
• Vườn rộng rào thưa
• Vẽ rắn thêm chân
• Vẽ đường cho hươu chạy
• Vén được váy thì trời sáng
• Vung tay quá trán
• Vững như bàn thạch
• Vắt cổ chày ra nước

X

• Xuất đầu lộ diện
• Xuất khẩu thành thơ
• Xem mặt mà bắt hình dong
• Xôi hỏng bỏng không
• Xa mặt cách lòng
• Xa thơm gần thối
• Xấu ma chê quỷ hờn
• Xanh như tàu lá

Y

• Yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi.
• Yêu nhau củ ấu cũng tròn, ghét nhau bồ hòn cũng méo.
• Yếm thắm trôn kim
• Yêu nhau lắm cắn nhau đau
• Yếu như sên